تینر چیست؟

تینر ماده‌ای شیمیایی است که به‌عنوان حلال و رقیق‌کننده در صنایع مختلف، به‌ویژه در حوزه رنگ و نقاشی، استفاده می‌شود. این ماده قادر است ویسکوزیته (چسبندگی) رنگ‌ها، لاک‌ها و رزین‌ها را کاهش دهد تا به‌راحتی قابل استفاده شوند. انواع تینرها به دلیل ویژگی‌های خاص خود، نقش کلیدی در بهبود قوام و توزیع یکنواخت رنگ بر روی سطوح ایفا می‌کنند.

در این مقاله، به‌بررسی افرول، کاربردها، انواع و خواص تینر خواهیم پرداخت تا درک بهتری از این ماده پرکاربرد پیدا کنید.

فرمول تینر چیست؟

تینر یا تینر رنگ (Paint Thinner) که به آن رقیق‌کننده رنگ هم گفته می‌شود، یک حلال است که برای رقیق‌کردن رنگ‌های روغنی، وارنیش‌ها و از بین بردن لکه‌ها به‌کار می‌رود. Thinner به کاهش ویسکوزیته رنگ کمک می‌کند تا رنگ راحت‌تر اعمال شده و سطح صاف‌تری را ایجاد کند. همچنین، می‌توان از آن‌ برای پاک‌کردن ابزارهای رنگ‌آمیزی مانند قلم‌مو و غلطک استفاده کرد.

تینر یک ترکیب واحد نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از ترکیب‌ها محسوب می‌شود. تینرها معمولاً از تقطیرات نفتی، مانند اسپریت‌های معدنی (Mineral spirits) یا تربانتین (turpentine) ساخته می‌شوند و شامل استون، متیل اتیل کتون (MEK)، نفتا و انواع گلیکول اترها است. این مواد به دلیل قابلیت اشتعال بالا و بخارات قوی نیاز به استفاده در محیط‌های دارای تهویه مناسب و رعایت نکات ایمنی دارند.

Thinner یک نام شیمیایی منحصر‌به‌فرد و ترکیب واحد ندارد، بلکه مجموعه‌ای از ترکیبات است که هرکدام نام شیمیایی و فرمول خاصی دارند. در ادامه برخی از ترکیبات موجود در تینر و فرمول شیمیایی آن‌ها را آورده‌ایم.

• استون (Acetone) – فرمول شیمیایی: C3H6O
• تولوئن (Toluene) – فرمول شیمیایی: C7H8
• ایزوپروپیل الکل (Isopropyl alcohol) فرمول شیمیایی: C3H8O
• ايزوبوتان (Isobutane) فرمول شیمیایی: C4H10
• متانول (Methylol) : CH_۳OH
• سيكلو هگزانول (Cyclohexanol) فرمول شیمیایی: C_۶H_۱۲O
• نرمال بوتان. (n-Butanol) فرمول شیمیایی: C4H10O
• متيل اتيل كتون (Ethyl methyl ketone) فرمول شیمیایی: C4H8O
• اتيل گليكول (Ethylene Alcohol) فرمول شیمیایی: C2H6O2
• يوتيل گليكول(Butoxyethanol) فرمول شیمیایی: C6H14O2
• اتیل استات (ethyl-acetate) فرمول شیمیایی: C_۴H_۸O_۲
• متیل استات (Methyl acetate) فرمول شیمیایی: C_۳H_۶O_۲
• بوتیل استات (Butyl acetate) فرمول شیمیایی: C_۶H_۱۲O_۲
• مخلوط زایلن

خواص فیزیکی تینرها

تینرها دارای خواص فیزیکی خاصی هستند که به کارایی آن‌ها در صنایع مختلف کمک می‌کند. در ادامه، برخی از خواص فیزیکی عمومی تینرها را نام می‌بریم و توضیح می‌دهیم.

• حالت فیزیکی: تینرها معمولاً به‌صورت مایع هستند و می‌توانند شفاف یا کدر باشند. حالت مایع آن‌ها باعث می‌شود که به‌راحتی با رنگ‌ها و چسب‌ها مخلوط شوند.
• بو و عطر: اکثر تینرها دارای بوی قوی و نافذی هستند که ناشی از وجود ترکیبات آلی فرار در آن‌هاست.
• چگالی: چگالی تینرها معمولاً کمتر از آب است. این بدان معناست که تینرها معمولاً بر روی آب شناور می‌شوند.
• نقطه جوش: تینر ها دارای نقاط جوش متنوعی هستند. برای مثال، استن دارای نقطه جوش حدود 56 درجه سانتی‌گراد و تولوئن دارای نقطه جوش حدود 111 درجه سانتی‌گراد است.
• قابلیت حل‌پذیری: تینرها معمولاً قادر به حل‌کردن رنگ‌ها، چسب‌ها و دیگر مواد آلی هستند. این خاصیت به دلیل وجود ترکیبات آلی فرار است که می‌توانند با مولکول‌های دیگر تعامل کنند.
• تراکم بخار: بخار تینرها معمولاً سنگین‌تر از هوا است، که می‌تواند در محیط بسته خطرناک باشد.
• پایداری شیمیایی: بسیاری از تینرها دارای پایداری شیمیایی خوبی هستند، اما در برخی شرایط ممکن است تحت تأثیر گرما یا نور UV قرار گیرند و تجزیه شوند.
• نقطه انجماد: نقطه انجماد تینرها معمولاً از صفر درجه سانتی‌گراد پایین‌تر است.

کاربرد تینرها

تینرها کاربردهای متنوعی در صنایع مختلف دارند. در ادامه به مهم‌ترین این کاربردها اشاره می‌کنیم.

• رقیق‌کردن رنگ‌ها: تینرها به‌عنوان رقیق‌کننده رنگ‌های روغنی و آکریلیک استفاده می‌شوند.
• تمیزکردن ابزارآلات: تینرها برای تمیزکردن ابزارآلات نقاشی، قلم‌موها و دیگر تجهیزات رنگ‌آمیزی استفاده می‌شوند.
• چسب‌سازی: در صنعت چسب‌سازی، Thinner ها به‌عنوان حلال در فرمولاسیون چسب‌ها استفاده می‌شوند.
• تولید رزین‌ها و پلاستیک‌ها: Thinnerها به‌عنوان حلال در فرآیند تولید رزین‌های مصنوعی و پلاستیک‌ها کاربرد دارند.
• صنعت خودروسازی: در صنعت خودروسازی، Thinnerها برای رنگ‌آمیزی و تعمیر بدنه خودروها به‌کار می‌روند. همچنین، از آن‌ها برای تمیز‌کردن سطوح قبل از رنگ‌آمیزی استفاده می‌شود.
• آزمایشگاه‌ها: در آزمایشگاه‌های شیمیایی، Thinnerها به‌عنوان حلال برای تهیه محلول‌ها و انجام واکنش‌های شیمیایی استفاده می‌شوند.
• صنعت چوب: در صنعت چوب، تینرها برای رقیق‌کردن رنگ‌ها و پوشش‌های چوبی استفاده می‌شوند.
• آرایشی و بهداشتی: در صنعت آرایشی، Thinnerها به‌عنوان حلال در تولید برخی از محصولات آرایشی، مانند لاک ناخن، استفاده می‌شوند.

علاوه‌بر موارد بالا تینرها در بسیاری از کاربردهای صنعتی دیگر، مانند ساخت لوازم خانگی، تولید مواد شیمیایی و غیره نیز کاربرد دارند.

 

انواع تینر

تینر انواع مختلفی دارد که با توجه به کاربرد آنها در دسته های مختلف تینر قرار می‌گیرند. در ادامه چندتا از معروف ترین و پرکاربرد تیرین آنها را معرفی می‌کنیم.

1. تینر فوری

تینر فوری معمولاً برای رقیق‌کردن رنگ‌های فوری که سریع خشک می‌شوند، استفاده می‌شود. این نوع Thinner دارای ترکیبات فراری مانند استن، وایت استریت و… است که سریعا تبخیر می‌گردد و در نتیجه زمان خشک‌شدن رنگ را کاهش می‌دهد. تینر فوری بی‌رنگ و بیشتر شبیه با آب است و بوی بسیار تیز و تند دارد. این Thinner تینر به‌ویژه در صنعت خودرو و رنگ‌آمیزی صنعتی کاربرد دارد.

2. تینر روغنی (آلکیدی)

تینر روغنی (آلکیدی) برای رقیق‌کردن رنگ‌های روغنی استفاده می‌شود و خواص آتش‌زایی کمتری دارد. این Thinner به ترکیب رنگ روغنی کمک کرده و آن را نرم‌تر می‌کند تا بتوان به‌راحتی آن را بر روی سطوح مختلف استفاده کرد. تینر روغنی معمولاً دارای بو و عطر قوی‌تری نسبت به دیگر تینرهاست و زمان خشک‌شدن آن نسبت به Thinner فوری بیشتر است. تینر روغنی شبیه به نفت سفید است و بر پایه حلال‌های هیدروکربنی ساخته می‌شود.

3. تینر پلی اورتان

این تینر مخصوص رنگ‌ها و پوشش‌های پلی اورتانی طراحی شده است. تینر پلی اورتان کمک می‌کند تا رنگ به‌خوبی با سطح مورد نظر ترکیب شود و چسبندگی و مقاومت بیشتری پیدا کند. این نوع Thinner شبیه به تینر فوری است و کاملا شفاف است.

4. تینرهای اپوکسی

تینرهای اپوکسی برای رقیق‌کردن رنگ‌ها و پوشش‌های اپوکسی استفاده می‌شوند. این Thinnerها معمولاً به کاهش ویسکوزیته اپوکسی کمک می‌کنند و در نتیجه موجب سهولت در استفاده و پخش رنگ می‌شوند. تینر اپوکسی از حلال‌های آروماتیک و آلیفاتیک سبک و الکل‌ها ساخته می‌شود و انواع مختلفی مانند تینر اپوکسی عمومی، ضد حباب، براق و… دارد.

5. تینرهای شست‌وشو

تینرهای شست‌وشو برای تمیز کردن ابزارآلات، تجهیزات و سطوحی که با رنگ یا چسب آغشته شده‌اند، استفاده می‌شوند. این تینرها معمولاً به‌سرعت رنگ‌های خشک‌شده را حل کرده و به تمیز‌کردن آسان سطوح کمک می‌کنند. این تینر حاوی مواد اسیدی و قلیایی نیستند و به‌همین دلیل وارد واکنش نمی‌شود.

6. تینرهای سیلیکونی

تینرهای سیلیکونی برای رقیق‌کردن محصولات حاوی سیلیکون استفاده می‌شوند. این تینرها به‌خوبی با مواد سیلیکونی ترکیب می‌شوند و به حفظ خاصیت الاستیسیته و چسبندگی مواد کمک می‌کنند. این نوع تینر معمولاً در صنعت ساختمان و به‌عنوان مواد آب‌بندی‌کننده به کار می‌رود.

روش ساخت تینر

برای تولید تینر در کارخانه، با انتخاب مواد اولیه آغاز می‌شود. این مواد می‌توانند شامل حلال‌های آلی مانند استون، تولوئن، ایزوپروپیل الکل و اسپیریت‌های معدنی باشند. انتخاب مواد بستگی به‌نوع تینر (روغنی، فوری، اکریلیک و غیره) و کاربرد نهایی آن دارد.

در مرحله بعد، مواد اولیه در مقادیر مشخص به مخزن‌های بزرگ منتقل می‌شوند. در این مرحله، مواد به نسبت‌های دقیق مخلوط می‌شوند. این کار معمولاً با استفاده از میکسرهای صنعتی انجام می‌شود که قادر به همگن‌کردن ترکیبات مختلف هستند.

پس از مخلوط‌شدن، ترکیب به‌عنوان تینر نهایی آماده می‌شود. ممکن است در این مرحله، لازم باشد ترکیب افزودنی‌های خاصی (مانند مواد ضد کف یا مواد تثبیت‌کننده) به تینر اضافه شود تا خصوصیات آن بهبود یابد.

 خلاصه مقاله

تینر ماده‌ای شیمیایی است که به‌عنوان حلال و رقیق‌کننده در صنایع رنگ و نقاشی کاربرد دارد. این ماده ویسکوزیته رنگ‌ها را کاهش می‌دهد و باعث بهبود توزیع رنگ روی سطوح می‌شود. انواع تینرها شامل تینر فوری، روغنی، پلی اورتان، اپوکسی، شست‌وشو و سیلیکونی هستند که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاصی دارند.

منابع:

https://www.thespruce.com – https://www.corrosionpedia.com – https://en.wikipedia.org – https://fa.wikipedia.org/wiki/ – https://www.solvchemcustompack.com/ – https://tiic-chem.com.ph/ – https://barrysluxedecorating.co.uk/ – https://twinchemicalsindustrial.com/ – https://paintdenver.com/