تری استین چیست و چه کاربردی دارد؟
در این مقاله به معرفی تری استین، فرمول شیمیایی، مشخصات فیزیکی و شیمیایی، کاربردها، روش تولید، نکات ایمنی کار و شرایط نگهداری محصولات آن می‌پردازیم.
معرفی تری استین
تری استین (Triacetin) یا گلیسرول تری استات یک ترکیب شیمیایی آلی با فرمول C9H14O6 است که از واکنش گلیسرول با استیک اسید یا استیک انیدرید تشکیل می‌شود. این ماده مایع بی‌رنگی است که کاربردهایی در نقش حلال، امولسیفایر و نم گیر در صنایع غذایی و داروسازی دارد. همچنین یک مرطوب‌کننده قوی، نرم کننده و تثبیت‌کننده در صنایع آرایشی و بهداشتی به‌شمار می‌آید. این ماده در صنایع سوختی نیز به‌عنوان افزودنی برای بهبود خواص سوخت استفاده می‌شود.
این ماده شیمیایی آلی که با نام گلیسرول تری استات نیز شناخته می‌شود، محصول واکنش گلیسرول با استیک اسید یا استیک انیدرید است و در بسیاری از صنایع کاربرد دارد.
حلال تری استین به معنای نمونه قرمز این ماده است و معمولا با خلوص بالا تهیه و استفاده می‌شود.
این ترکیب شیمیایی نقطه جوش بالا، چگالی کم و حلالیت خوب در بسیاری از ترکیبات آلی داشته و ماده‌ای غیرسمی و اشتعال‌پذیر است.
فرمول تری استین
این ترکیب شیمیایی آلی با فرمول C9H14O6 از سه مولکول استیک اسید (CH3COOH) و یک مولکول گلیسرول (C3H8O3) تشکیل می‌شود.
اجزای تری استین عبارتند از:
گلیسرول: یک ترکیب شیمیایی آلی با فرمول C3H8O3 است که از سه مولکول الکل تشکیل شده است. گلیسرول ماده‌ای طبیعی است که در بسیاری از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها یافت می‌شود.
استیک اسید: یک ترکیب شیمیایی آلی با فرمول CH3COOH و یک اسید ضعیف است. استیک اسید به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی یافت شده و در نقش ماده‌ای افزودنی در مواد غذایی استفاده می‌شود.
| شکل فرمولی:
|
ساختار ملکولی:
|
مشخصات فیزیکی و شیمیایی
مشخصات فیزیکی این ترکیب شامل موارد زیر است:
- شکل ظاهری: مایع بی رنگ و شفاف
- نقطه جوش: 258 تا 260 درجه سانتیگراد
- نقطه انجماد: 37- درجه سانتیگراد
- چگالی: 1.16 گرم بر سانتی متر مکعب
- حلالیت در آب: 8 تا 10 درصد
- حلالیت در سایر ترکیبات آلی: خوب
مشخصات شیمیایی این ماده عبارتند از:
- PH: 5.5 تا 6.5
- جرم مولی: 218.205 گرم بر مول
- عدد اکسایش: صفر
- پیوندهای هیدروژنی: 10
ویژگی‌ها:
نقطه جوش بالا: تری استین دارای نقطه جوش بالایی است که آن را به یک حلال پایدار تبدیل می‌کند.
چگالی کم: این ماده دارای چگالی کمی است که آن را به یک حلال سبک تبدیل می‌کند.
حلالیت خوب: این ترکیب شیمیایی در بسیاری از ترکیبات آلی به خوبی حل می‌شود.
کاربرد تری استین
گلیسرول تری استات کاربردهای متنوعی در صنایع مختلفی مانند صنعت رنگ و رزین، آرایشی و بهداشتی، صنایع غذایی و داروسازی دارد. برخی از مهم‌ترین موارد مصرف تری استین عبارتند از:
حلال: این ماده در نقش یک حلال عمومی برای بسیاری از مواد استفاده شده و به‌ویژه برای حل کردن موادی با نقطه جوش بالا مانند لاک‌ها، رنگ‌ها و رزین‌ها مناسب است.
امولسیفایر: این ماده یک امولسیفایر برای مخلوط کردن مواد غیرقابل‌حل مانند آب و روغن است که برای تولید کرم‌ها، لوسیون‌ها و سایر محصولات آرایشی و بهداشتی مناسب است.
نم‌گیر: این ماده می‌تواند در نقش یک نم‌گیر برای جذب رطوبت از مواد استفاده شود. این ماده به‌ویژه برای جلوگیری از کپک‌زدگی و فاسد شدن مواد غذایی استفاده می‌شود.
ضدقارچ: تری استین دارای خواص ضدقارچ است و می‌تواند برای جلوگیری از رشد قارچ‌ها استفاده شود. این ماده به‌ویژه برای درمان عفونت‌های قارچی پوست و ناخن استفاده می‌شود.
مرطوب‌کننده: این ترکیب در صنایع آرایشی به‌عنوان یک مرطوب کننده برای پوست و مو استفاده می‌شود. این ماده برای درمان خشکی پوست و مو مناسب است.
نرم کننده: این ماده یک نرم کننده برای پوست و مو بوده و به‌ویژه برای کاهش خشکی و زبری پوست و مو مناسب است.
تثبیت کننده: این ماده یک تثبیت کننده (فیکساتور) برای مواد آرایشی و بهداشتی برای جلوگیری از جدا شدن روغن و آب در کرم‌ها و لوسیون‌ها استفاده می‌شود.
افزودنی سوخت: تری استین یک افزودنی سوخت برای بهبود خواص سوخت است که برای کاهش کوبش موتور و افزایش ویسکوزیته بیودیزل استفاده می‌شود.
روش تولید تری استین
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، روش ساخت تری استین به طور صنعتی از واکنش گلیسرول با استیک اسید یا استیک انیدرید انجام می‌شود. این واکنش در حضور یک کاتالیزور اسیدی یا بازی انجام می‌شود.
روش تولید با استیک اسید: در این روش، گلیسرول با استیک اسید در حضور یک کاتالیزور اسیدی مانند سولفوریک اسید یا فسفریک اسید واکنش می‌دهد.
واکنش شیمیایی:
C₃H₈O₃ + 3CH₃COOH → C₉H₁₄O₆ + 3H₂O
فرآیند تولید: گلیسرول و استیک اسید در یک محلول آبی با هم مخلوط می‌شوند. سپس، کاتالیزور اسیدی به این محلول اضافه شده و واکنش در دمای ۱۵۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد انجام می‌شود.
روش تولید با استیک انیدرید: در این روش، گلیسرول با استیک انیدرید در حضور یک کاتالیزور اسیدی یا بازی واکنش می‌دهد.
واکنش شیمیایی:
C₃H₈O₃ + 3CH₃CO₂H → C₉H₁₄O₆ + 3H₂O
فرآیند تولید: گلیسرول و استیک انیدرید در یک محلول آبی با هم مخلوط و سپس، کاتالیزور اسیدی یا بازی به این محلول اضافه می‌شود. واکنش در دمای ۱۳۰ تا ۱۵۰ درجه سانتیگراد انجام می‌شود.
تصفیه تری استین به این شکل است که پس از انجام واکنش، تری استین از محلول جدا می‌شود. این کار معمولاً با استفاده از روش تقطیر انجام می‌شود.
نکات ایمنی کار با تری استین و شرایط نگه داری محصول
ساختار تری استین قابل اشتعال بوده و باید در دمای پایین نگهداری شود. این ماده می‌تواند باعث تحریک پوست و چشم نیز شود؛ بنابراین، هنگام کار با تری استین باید از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده شود.
تری استین باید در ظروف دربسته در دمای پایین نگهداری شود. این ماده در دمای اتاق پایدار است، اما در دماهای بالا ممکن است تجزیه شود. [1]
سخن آخر
تری استین یک ماده شیمیایی آلی با کاربردهای متنوع در صنایع مختلف است. این ماده به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی مطلوب خود، ماده‌ای مناسب برای استفاده در صنعت رنگ و رزین، آرایشی و بهداشتی، صنایع غذایی و داروسازی است. این ماده یک حلال عمومی برای بسیاری از مواد است و به ویژه برای حل کردن موادی با نقطه جوش بالا مانند لاک‌ها، رنگ‌ها، و رزین‌ها مناسب است. همچنین به‌عنوان یک امولسیفایر، نم گیر، و افزودنی سوخت نیز استفاده می‌شود.
این ماده قابل اشتعال است و باید در دمای پایین نگهداری شود. همچنین می‌تواند باعث تحریک پوست و چشم شود. بنابراین، هنگام کار با آن باید از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده شود.
دیدگاهتان را بنویسید