معرفی دی اکسالان و کاربرد های آن
در این مقاله در نظر داریم اطلاعات مهمی در مورد محصول دی اکسالان را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم، پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشید دی اکسالان چیست؟ چه کاربردی دارد؟ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی این محصول چیست؟ روش های ساخت آن کدامند؟ روش های نگهداری و ایمنی کار با محصول چیست؟
معرفی دی اکسالان
محصول دی اکسالان با نام های دای اگزالان یا دی اگزالان هم نام برده می شود . 1و3 دی اکسالان یا همان دای اگزالان یک حلال صنعتی، استال حلقوی، با ظاهری به شکل مایع، شفاف و بی رنگ است که بویی ملایم مشابه بوی اتر ها دارد. استال ها حلال هایی هستند که به دلیل انطباق با مقررات زیست محیطی، استفاده روز افزونی دارند. این محصول با آب، الکل اتانول، سایر اتر ها و استون قابلیت حل شوندگی دارد و در کل انحلال پذیری بالا از خصوصیات مهم این حلال می باشد. اما در عین حال این ماده شیمیایی به هیچ عنوان تجزیه نمی شود و در هر حال ساختار خود را حفظ می کند.
حلال 1و3 دی اکسالان می تواند جایگزین رایجی برای MEK و NMP و متیلن کلراید باشد. این ماده درجه سمیت پایینی دارد اما در صورت تجزیه بر اثر حرارت، بخارات تحریک کننده ای منتشر می کند که این بخارات سنگین تر از هوا است. این ترکیب دارای ساختاری با یک استال حلقوی پنتان که اتم های کربن در موقعیت های 1 و 3 به ترتیب با اتم های اکسیژن جایگزین می شود، دارد.
فرمول دی اکسالان چیست؟
C3H6O2
| فرمول شیمیایی دی اکسالان | ساختار شیمیایی دی اکسالان |
 |
 |
مشخصات فیزیکی و شیمیایی
خصوصیات فیزیکی و خصوصیات شیمیایی دی اکسالان در جدول زیر درج شده است:
| نام محصول | 1 و 3 دی اکسالان |
| فرمول شیمیایی | C3H6O2 |
| جرم مولکولی | 74.08 گرم بر مول |
| شکل ظاهری | مایع شفاف و بی رنگ |
| دانسیته | 1.06گرم بر سانتیمتر مکعب |
| نقطه جوش | 75 درجه |
| نقطه ذوب | منفی 95 درجه سانتیگراد |
| انحلال پذیری | قابل امتزاج در محصولات مختلف از جمله در اتانول، استون و همچنین اترها |
کاربرد های دی اکسالان
به گفته محققان آمریکایی در بیش از 46 درصد از لوازم آرایشی بهداشتی آمریکایی دی اکسالان استفاده می شود. در ایران بیشترین مصرف این حلال در صنایع چسب و رنگ می باشد. از سایر موارد مصرف دی اکسالان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حلال دی اکسالان به عنوان یک حلال و استخراج کننده با نقطه جوش پایین برای روغن ها، انواع موم، رزین ها و مولد سلولزی و مشتقات آن استفاده می شود.
- در تولید رزین های نوولاک به عنوان عامل اتصال متقاطع کاربرد دارد.
- این ماده به عنوان تثبیت کننده و فیکساتور برای حلال های آلی هالوژنه و به عنوان ماده اولیه برای سنتز آبی نیز استفاده می شود.
- دی اکسالان در فرایند ساخت مواد آرایشی و بهداشتی مانند صابون ها، لوسیون ها، شامپوها، کرم ها و… برای ایجاد کف به کار می رود. مقدار مجاز مصرف این حلال مثلا در شامپوها ده میکروگرم بر گرم می باشد.
- از دیگر کاربرد آن در صنعت باطری سازی می باشد.
- کاربرد دیگر این محصول درتولید کامپوزیت های پلاستیکی است.
- از این محصول در تولید بسته بندی لوازام پلاستیکی مانند ظروف نگهداری مواد غذایی نیز استفاده می شود.
- دی اکسالان جایگزین مناسبی برای حلال های متیل اتیل کتون، تتراهیروفوران و نرمال متیل پیرولیدون به حساب می آید.
- به عنوان کومونر برای ساخت استال ها و سایر پلیمرها، و به عنوان حلال برای واکنش های شیمیایی از جمله نمک های معدنی کاربرد دارد.
تاریخچه ی دی اکسالان
اولین بار در سال 1951 دی اکسالان صنعتی یا 1 و 4 دی اکسالان با تناژ بالا و برای مصارف تجاری در ایالات متحده تولید شد. تا قبل آن از این محصول فقط در مصارف آزمایشگاهی و به مقدار کم استفاده می شد. در سال 1995، ظرفیت تولید تولیدکنندگان شناخته شده و حجم تولید جهانی به ترتیب 8000 و 10000 متریک تن برآورد شده است که این عدد در سال 1997 در اروپا 2000 تا 2500 تن بوده است. در گذر زمان به علت مهم تر شدن مسائل زیست محیطی به اهمیت این ماده افزوده شد. و به مرور زمان جایگزین بعضی از مواد شد.
تولید دی اکسالان
تولید 1-3 دی اکسالان سرمایه گذاری و مصرف انرژی بالایی لازم دارد. تقطیر واکنشی با فرآیند تقطیر فشار نوسانی روش پیشنهادی برای تولید این حلال می باشد. برای شبیه سازی فرایند تقطیر واکنشی، آزمایش های سینتیکی آلدویزاسیون فرمالدئید با اتیلن گلیکول روی کاتالیزور جهت تبادل کاتیولی در دمای 353-368 انجام می شود. این فرایند دارای محصولات جانبی نیز می باشند. در این روش، آزمایش تقطیر برای تعیین نقطه جوش انجام می شود. نتایج تجزیه و تحلیل ها نشان می دهد که بازده 1-3 دی اکسالان را می توان تا 0.995 در ستون تقطیر واکنشی توسعه و بهبود داد. و این حلال را با خلوص بالا (99.9 درصد وزنی) در فرایند تقطیر فشار – نوسان به دست آورد.
نکات ایمنی در رابطه با نگهداری و ایمنی دی اکسالان
- محل نگهداری دی اکسالان باید دارای تهویه کافی باشد و نباید در معرض ویروس قرار گیرد.
- این حلال باید دور از منابع اشتعال نگهداری شود.
- در محل نگهداری این حلال باید اقدامات لازم در برابر تخلیه ساکن برای جلوگیری از اشتعال انجام شود.
- ظروف نگهداری از این محصول باید در بسته و دمای نگهداری بهتر است بین 15-25 درجه سانتی گراد باشد.
- در زمان کار با دی اکسالان بهتر است موارد ایمنی از جمله استفاده از دستکش های مخصوص، عینک کار و لباس مناسب به کار برده شود.
- زمانی که با این حلال تماس چشمی داشتید باید چشم به مدت 10 دقیقه با آب فراوان شسته شود. و در صورت ادامه سوزش چشم به پزشک مراجعه کرد.
- از مهم ترین عوارض تماس با این ماده سوزش چشم، پوست و ایجاد ناراحتی گوارشی، سرفه، ایجاد خفگی و مشکلات تنفسی می باشد. که در صورت ادامه این مشکلات بهتر است به پزشک مراجعه گردد.
دیدگاهتان را بنویسید