اتیل گلایکول چیست و چه کاربردی دارد؟
در این مقاله به معرفی حلال اتیل گلایکول (اتیل گلیکول) با ذکر کاربردهای آن، فرمول، روش تولید، نکات ایمنی در رابطه با نگهداری محصول و در نهایت تفاوت اتیل گلایکول با اتیلن گلایکول می پردازیم.
معرفی اتیل گلایکول
اتیل گلایکول یا اتیل گلیکول یا اتیلن گلایکول مونو اتر ترکیبی است آلی ، مایع، بی رنگ، با مزه شیرین و تقریبا بدون بو و بسیار سمی، با ویسکوزیته قابل توجه که با آب و بخش بزرگی از حلال ها قابل حل است. این حلال در طرفین ساختار مولکولی آن گروه هیدروکسیل قرار دارد، به همین خاطر دارای خاصیت الکلی می باشد و به عنوان ساده ترین دی الکل شناخته می شود. حل شوندگی و واکنش پذیریش از دلایل اصلی کاربرد زیاد این ماده در صنعت می باشد. اتیل گلایکول در بسیاری از هیدروکربن ها قابلیت مخلوط شوندگی داشته و با هر نسبتی در آب حل می شود. این ماده شیمیایی کاربرد گسترده ای در صنعت و ساخت محصولات دارد.
فرمول اتیل گلایکول چیست؟
CH3CH2OCH2CH2OH
| ساختار مولکولی اتیل گلایکول | فرمول مولکولی اتیل گلیکول |
 |
 |
مشخصات فیزیکی و شیمیایی
| شکل ظاهری | مایع ، شفاف، بی رنگ |
| چگالی در 20درجه سانتیگراد | ۰٫۹۳ g/cm³ |
| حلالیت در آب | کامل |
| دمای اشتعال | ۴۸٫۹ °C |
| دمای خود اشتعالی | ۲۳۷ °C |
| نقطه جوش | ۱۳۲-۱۳۷ °C |
| ضریب شکست نوری | ۱٫۴۰۷ |
کاربرد اتیل گلیکول چیست؟
اتیل گلایکول در طیف وسیعی از حلال های قطبی و غیر قطبی حل می شود. همین خصوصیت این حلال باعث می شود انتخاب مناسبی برای ساخت رنگ ها، پوشش های سطح ،لاک ها و جوهرها باشد. از موارد مصرف دیگر این ماده در صنعت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاربرد اتیل گلایکول در صنعت
- متداول ترین مصرف اتیل گلایکول در ساخت رنگ و پوشش های سطح می باشد. این ماده به عنوان پاک کننده رنگ نیز استفاده می شود.
- این ماده به عنوان حلال نیتروسلولز و مکمل رنگ های پایه آب کاربرد دارد.
- این ترکیب در ساخت چسب کاربرد فراوان دارد.
- این ترکیب در ساخت رزین کاربرد گسترده ای دارد.
- از کاربردهای مهم دیگر این ماده در صنعت چاپ و نساجی (رنگرزی پارچه) می باشد. در فرایند ساخت جوهر اتیل گلایکول نقش مهمی در افزایش ویسکوزیته جوهر ایفا می کند و در کنار آن فراریت جوهر را نیز کاهش می دهد.
- اتیل گلایکول توانایی بسیاری در کاهش نقطه انجماد دارد و همین خصیصه باعث استفاده از آن در ساخت ضد یخ در سیستم های خنک کننده و گرمایش و برای یخ زدایی از باند فرودگاه می باشد. در فرمول ضد یخ اتیل گلایکول با برقراری پیوند هیدروژنی به مولکولهای آب متصل می شود و سبب کاهش نقطه انجماد شده و از تشکیل کریستالهای یخ جلوگیری می کند.
- حلال اتیل گلایکول در فرمول محلول های پاک کننده، نظیر پاک کننده های صنعتی استفاده می شود.
- از کاربردهای دیگر اتیل گلایکول استفاده در سیالات هیدرولیک می باشد.
- این محصول قبلا در محصولات آرایشی استفاده می شد اما به خاطر سمی بودن امروزه کاربرد آن منسوخ شده است.
- این ترکیب به عنوان ماده اولیه در تولید الیاف پلی استر استفاده می شود.
- اتیل گلایکول از ایجاد قارچ و پوسیدگی در چوب جلوگیری می کند. بنابراین در موزه ها برای مراقبت و جلوگیری از آسیب وسایل چوبی از این ماده استفاده می شود.
- استفاده از این محصول در ماده تشکیل دهنده کندانسورهای الکترونیکی، به عنوان ماده نرم کننده برای سلفون ، در ترکیب مواد منفجره و در ترکیب موم های مصنوعی از سایر کاربردهای اتیل گلایکول می باشد.
روش تولید اتیل گلایکول
اتیل گلایکول از واکنش اتیلن اکسید با اتانول تولید می شود. فرایند تولید اتیل گلایکول به این صورت می باشد که در ابتدا اتانول و اتیلن اکساید و هیدروکسید وارد مخزن تهیه کاتالیست می شوند، در ادامه فرایند، مخلوط تولید شده از راکتور می گذرد و طی واکنش، اتیل گلایکول و محصولات جانبی تولید می شود. در مراحل بعدی، اتیل گلایکول متوالی بازیافت می شود تا ترکیبی خالص به دست آید.
فرمول شیمیایی تولید اتیل گلایکول
C2H5OH + C2H4O => C2H5OHC2H4O
نکات ایمنی در رابطه با اتیل گلایکول
- محل نگهداری اتیل گلایکول باید خنک و دارای تهویه ی مناسب باشد. این ماده باید دور از گرما و تابش مستقیم خورشید و مواد ناسازگار نگهدای شود. اتیل گلایکول باید در ظروف در بسته نگهداری شود.
- بخارات اتیل گلایکول قابل اشتعال و سمی می باشد و در صورت استنشاق فرد باید بلافاصله از هوای تازه استفاده کند. در صورت تماس این ماده با پوست، محل تماس را با آب فراوان و صابون شسته و لباسهای آلوده باید بلافاصله تعویض نمایید. در صورت سوزش و التهاب فورا به پزشک مراجعه نمایید.
- قرار گرفتن در معرض این ماده باعث تحریک گلو و در دراز مدت باعث آسیب های شدید تر از قبیل اختلال سیستم عصبی، آسیب های قلبی ریوی و آسیب کلیوی می شود.
- در صورت تماس با چشم باعث التهاب، تحریک و ورم پلک شده، لذا فورا چشم ها را با آب فراوان بشویید. و در صورت لزوم به پزشک مراجعه نمایید. در صورت وجود لنز، لنزها را از چشم خارج کنید و چشم ها را با آب سرد فراوان بشویید.
- با توجه به اینکه این ماده آسیب جدی به جنین وارد می کند بنابراین خانم های باردار به هیچ عنوان نباید در معرض این ماده قرار بگیرند.
- به طور کلی زمان استفاده از این ماده بهتر است از وسایل محافظتی مانند عینک و ماسک و دستکش و کفش های ایمنی استفاده شود.
تفاوت اتیل گلیکول با اتیلن گلیکول چیست؟
از تفاوت های این دو ترکیب می توان به این مورد اشاره کرد که اتیل گلایکول اتر یک استر با ساختار الکلی می باشد که در ساختار مولکولی، هم گروه الکل وهم گروه اتر دارد اما اتیلن گلایکول یک ترکیب دی ال ( الکلی که دو گروه الکلی عاملی دارد) می باشد. از تفاوت های دیگر این دو ماده تفاوت در خواص فیزیکی مانند نقاط جوش، دانسیته و … می باشد. مثلا نقطه جوش اتیلن گلایکول 198 و نقطه جوش اتیل گلایکول 135 می باشد.
تفاوت اتیل گلایکول با بوتیل گلایکول چیست؟
بوتیل گلایکول با ساختار شیمیایی C۴H۹OCH۲CH۲OH، حلالی آلی، بسیار قوی که یک گروه CH2 بیشتر از اتیل گلایکول در ساختار خود دارد. و همچنین بوتیل گلایکول قابلیت حل شوندگی هم در محیط آلی و هم محیط آبی را دارد.
دیدگاهتان را بنویسید